Rulik nadrzewny

 

Rulik nadrzewny (Lycogala epidendrum) zalicza się do zagadkowej grupy organizmów zwanej śluzowcami. Te niesamowite, pełne form i kolorów organizmy  wymykają  się prostej i jednoznacznej klasyfikacji, w wielkim skrócie można powiedzieć, że posiadają właściwości roślin, grzybów oraz zwierząt.

Na zdjęciu widoczne są młode owocniki rulika nadrzewnego, które z czasem przebarwiają się na kolor szaro-zielonkawy by w końcu stracić powłokę i uwolnić zarodniki.

Żółciak siarkowy

 

Imponująco wyglądający żółciak siarkowy (Laetiporus sulphureus) to grzyb występujący stosunkowo często na pniach drzew liściastych, najczęściej rośnie na dębach, robiniach, topolach oraz wierzbach. To groźny pasożyt powodujący brunatną zgniliznę przyspieszającą obumieranie drzew. Najczęściej pojawia się w maju i czerwcu, choć    może  występować nawet do września.

Jadalny, ale tylko młode owocniki po odpowiednim przygotowaniu, przez niektórych uważane za bardzo smaczne.

Czosnek niedźwiedzi

  

Czosnek niedźwiedzi (Allium ursinum) swoją nazwę zawdzięcza podpatrzonemu obyczajowi niedźwiedzi, które, po przebudzeniu z zimowego snu, miały w zwyczaju zjadać wielkie ilości pewnych zielonych liści, które pomagały im odzyskać siły i energię Były to liście dziko rosnącego czosnku niedźwiedziego – bogate źródło witamin, soli mineralnych oraz naturalnych antybiotyków.

Młode części rośliny (nie pozyskane oczywiście z naturalnych stanowisk) stanowią świetny dodatek do wiosennych surówek i na kanapki. Do dziś jest to popularne warzywo w krajach byłego Związku Radzieckiego, gdzie sprzedaje się liście i cebule tej rośliny na bazarach. Spożywany jest tam w formie świeżego warzywa oraz w formie solonej i kiszonej. Ostatnio w Niemczech popularność zdobywają krojone i solone liście czosnku niedźwiedziego zalane oliwą z oliwek.

Ścierwica

 

 

Bardzo sympatycznie wyglądająca i trochę ospała ścierwica (Sarcophaga sp.) podczas posiłku na mniszku.

U muchówek tych można zauważyć  interesującą różnorodność strategii zdobywania pokarmu przez stadia larwalne. Larwy poszczególnych gatunków mogą żerować na różnych szczątkach organicznych (odchody, padlina), żywicielami mogą być także dżdżownice, ślimaki lądowe, owady  oraz różnorodne ssaki z człowiekiem włącznie. W Polsce występuje około 130 gatunków ścierwic.

Bagno zwyczajne

Bagno zwyczajne  (Ledum palustre) nazywane m.in. rozmarynem leśnym, jest silnie aromatycznym zimozielonym  krzewem z ciemnozielonymi, bardzo wąskimi, grubymi liśćmi o podwiniętych brzegach. Jego jasnokremowe, niepozorne kwiaty zakwitają na przełomie maja i czerwca, tworząc niewielkie baldaszki na szczytach łodyg. Rośnie najczęściej w bagiennych lasach sosnowych oraz na torfowiskach.

W miejscach gdzie występuje masowo, tworzy całe, rozległe łany. Jednak w wyniku prac melioracyjnych i eksploatacji złóż torfu, naturalne stanowiska tej rośliny wciąż kurczą się i dlatego objęto ją ścisłą ochroną.

Rusałka kratkowiec

 

U rusałki kratkowca (Araschnia levana) występuje wyraźny dymorfizm sezonowy, motyl z pokolenia wiosennego wygląda inaczej niż z letniego. Zmiana ta jednakże nie odbywa się na drodze linienia, lecz musi rozwinąć się następne pokolenie motyli, inaczej ubarwione niż rodzice. Rusałka kratkowiec pojawia się na początku maja z pomarańczowo - czarnym deseniem na skrzydłach. Motyle przeobrażają się wtedy z poczwarek zimujących. Wiosenne pokolenie rozmnaża się a rozwój ten trwa przez cały czerwiec. Na początku lipca ponownie wylęga się kolejne generacja. Letnie pokolenie jest większe a skrzydła ma czarne z białawą przepaską na środku

Konwalia majowa

Wśród licznych roślin, które kwitną w maju nie można zapomnieć o niezwykle pachnącej konwalii. Nie można choćby dlatego, że Karol Linneusz jako nazwę gatunkową wybrał dla niej określenie „majowa”. Określenie Lilia dolin Lilium convalium, (łac.  convallis = głęboka, otoczona górami dolina). pochodzi jeszcze z XV i XVI wieku i  przetrwało w języku angielskim jako „lily of the valley”. Jedna z jej polskich nazw zwyczajowych brzmi lanuszka.

Tibellus oblongus

Tibellus oblongus to pająk należący do rodziny ślizgunowatych (Philodromidae). Jest w Polsce  licznym pająkiem, ale ze względu na spłaszczony i wysmukły kształt ciała oraz skromne ubarwienie bardzo łatwo go przeoczyć. Zazwyczaj jest jasnobrązowy, beżowy, przez środek ciała biegnie podłużna, ciemnobrązowa pręga a  na tylnej części odwłoka widoczne są dwie czarne plamki, po jednej z każdej strony. Długość jego ciała wynosi 15-17 mm. Poluje z zasadzki, kiedy nieostrożna ofiara zbliży się, znakomicie zamaskowany pająk ożywa, chwyta a następnie paraliżuje swą ofiarę jadem.

Zorzynek rzeżuchowiec

Zorzynek rzeżuchowiec (Anthocharis cardamines) to niezwykły motyl z rodziny bielinkowatych (Pieridae), jeden z pierwszych motyli wiosennych, które wylęgają się z poczwarek a nie zimują w postaci dorosłej. Jest najładniejszym krajowym bielinkiem, ponieważ samce tego gatunku mają pomarańczową plamę na przednich skrzydłach, dzięki czemu są dobrze widoczne z daleka. Na zdjęciu uchwycona została skromniej ubarwiona samica tego gatunku. Tutaj samiec w pełnej okazałości.

Odorek zieleniak

Odorek zieleniak (Palomena prasina) to chyba najpopularniejszy przedstawiciel  rodziny tarczówkowatych. Zielony kolor to barwa larw i większości osobników dorosłych wiosną lub w lecie. Zwykle jednak odorki pod koniec lata i na jesieni stają się burozielone, a potem nawet brązowawe. Jest to ewidentna zmiana kamuflażu z „liściowego” na „ściółkowy”, gdyż w ściółce odorki najczęściej zimują. Larwy nie mają skrzydeł i tarczek, a ujścia gruczołów znajdują się u nich na odwłoku, a nie na przedpiersiu, jak u dorosłych odorków.

 

Mało znanym aspektem zachowań pluskwiaków, w tym odorków, jest porozumiewanie się przez wibracje, przekazywane przez blaszkę liściową. Odorek zieleniak był badany pod tym względem przez entomologów ze Słowenii. Opisano u nich system sygnałów wabiących, zalotnych i konkurencyjnych, produkowanych tak przez samce, jak i przez samice za pomocą drgań płytek brzusznych odwłoka. Drgania te przenoszą się na liść przez nogi i są wyczuwane przez odbiorcę też nogami, zaopatrzonymi w zespoły receptorów wrażliwych na drgania.

Żuk leśny

Żuk leśny (Anoplotrupes stercorosus) spełnia ważną rolę w rozkładzie ściółki leśnej i odchodów dzikich zwierząt. Larwy żuka leśnego żywią się częściowo rozłożoną ściółką, którą dorosłe chrząszcze zakopują w glebie w postaci zlepków lęgowych. Te zlepki wzbogacają glebę w materię organiczną. Wielu badaczy twierdzi, że poprzez drążenie chodników i zakopywanie zlepków chrząszcze nie tylko nawożą glebę, ale i zwiększają przesiąkliwość i przewiewność. Dorosłe osobniki żywią się odchodami zwierząt, opadłymi liśćmi, owocnikami kapeluszowych grzybów. Na swoim ciele przenoszą zarodniki i fragmenty grzybów leśnych.

Pierwiosnek lekarski

Pierwiosnek lekarski zwany jest pospolicie kluczykami. Ludowa nazwa wywodzi się z wyglądu jego kwiatostanu (zebrane u góry kwiaty przypominają pęk kluczy) i dawnych wierzeń: według nich kwiaty pierwiosnka były kluczami, które otwierały wszelkie skarbce leśnych boginek. Nazwa naukowa Primula veris pochodzi od łacińskiego prima = pierwszy i końcówki - ula będącej w tym języku zdrobnieniem. Drugi człon nazwy jest również łaciński - veris = wiosenny.

Korzeń pierwiosnka ma miły (anyżkowy) zapach i zawiera saponiny, dlatego też dodawany był do środków do prania. Nie uszkadzał on ani barwników, ani delikatnych tkanin. Proszek ze startych korzeni stosowany może być jako tabaka. Wykorzystywany jest również do produkcji win leczniczych. Młodych liści, które zawierają sporo witaminy C, używano jako jarzyny do sałatek i zup. Z kwiatów wyrabiano surogat herbaty.

Z dojrzałej, pękniętej torebki nasiona wywiewają tylko silniejsze porywy wiatru, które przenoszą je na większe odległości. Dość sztywne łodyżki owoconośne nie są bowiem poruszane przez słabsze podmuchy powietrza, co skutecznie zapobiega upadkowi nasion w najbliższe sąsiedztwo roślin rodzicielskich.

Cerkiew prawosławna p.w. Opieki Matki Bożej w Olsztynie

 

Kaplica ewangelicka powstała na założonym w 1886 r. cmentarzu. Budując kaplicę od razu powiększono jej rozmiary aby mogła służyć mieszkańcom Zatorza za miejsce niedzielnych nabożeństw. Miało to na celu odciążenie przeładowanego kościoła na Starym Mieście. Projektantem kaplicy został Paul Chrystian Zeroch, późniejszy architekt miejski w latach 1912-24. Prace budowlane przeprowadziła olsztyńska firma Alberta Scholza. Kamień węgielny wmurowano 19 lipca 1903 r., uroczyste poświęcenie nastąpiło 30 października 1904 r. Kaplica obsługiwała odbywające się pogrzeby oraz zapewniała posługę duchową dla ewangelickich mieszkańców Zatorza. Po II wojnie światowej masowe wyjazdy ludności wyznania ewangelickiego spowodowały opuszczenia kaplicy. Na ich miejsce przybyła z Kresów II Rzeczpospolitej polska ludność obrządku wschodniego W 1947 r. poewangelicką kaplicę przekazano gminie prawosławnej, która jeszcze w tym samym roku erygowała parafię. Do wnętrza wstawiono ikonostas wierni oddają w świątyni również cześć ikonom. Otaczający cerkiew cmentarz zlikwidowano w 1972 r., zamieniając go na park. W 2001 r. neogotyckie sterczyny rozebrano zastępując je cebulkami z krzyżem prawosławnym a w obejściu cerkwii ustawiony został duży drewniany krzyż prawosławny.

Klon zwyczajny

 

Klon zwyczajny jest  gatunkiem odpornym na  zanieczyszczenia powietrza,  dlatego bardzo często  wykorzystywany jest  do nasadzeń miejskich.  Dostrzegany jednak  powszechnie dopiero  jesienią, kiedy  jego liście eksplodują  feerią barw niesamowicie  ożywiając krajobraz  wokół nas.  Wiosną, w  okresie kwitnienia dostarcza  ogromnych ilości nektaru  wielu owadom.  

Acer platanoides – od łac. acer „ostry” lub od gr. akeros „bezrogi”; łac. platanoides „pokrewny z platanem, zbliżony do platanu”, od łac. platanus „platan”, łac. -ides – przyrostek oznaczający zbliżenie, pokrewieństwo; nazwa znana od czasów starożytnych.

Najstarszy opisany klon  zwyczajny w Polsce,  rośnie we wsi  Kamienica niedaleko  Nowego Sącza,  ma ponad 260  lat i 4,59  m obwodu.  Najgrubszy zaś w  Polsce klon zwyczajny  rośnie niedaleko Gdańska  w miejscowości Sulęczyno,  w parku należącym  do kompleksu hotelowego  "Leśny Dwór".  Obwód jego pnia  wynosi 5,35m. 

Szerszeń europejski

Szerszeń podczas zbierania materiału do budowy gniazda. Jeden z niewielu krajowych owadów, przed którym człowiek czuje prawdziwy respekt. Niestety, lęk ten staje się częstą przyczyną bezmyślnego tępienia tych pięknych i pożytecznych zwierząt. Nie każdy o tym wie, ale szerszenie są przeważnie mniej agresywne od os i trudniej sprowokować je do ataku. Nie mniej jednak w kontakcie z nimi ze zrozumiałych względów  lepiej zachować ostrożność.

Przyczyną coraz częstszych kontaktów człowieka z osami, takimi jak szerszenie, jest nasza ciągle pogłębiająca się ingerencja w ich środowisko. W naturalnych warunkach szerszenie gniazdują w dziuplach starych drzew. Przy kurczącej się z roku na rok powierzchni lasów, coraz trudniej o taką siedzibę. Z tego powodu młode królowe wylatują z lasu szukając innych miejsc do założenia kolonii. Najlepsze okazują się wówczas stare, najczęściej drewniane strychy i poddasza. Podobnie jak w dziupli jest w nich sucho i panuje w miarę stała temperatura.